(ต่อ)

พ่อค้าชาวอังกฤษในราคาแพง มหาตมะคานธี จึงปลุกระดมให้คนอินเดียหันมาปั่นด้ายและทอผ้าใช้เอง เป็นการพึ่งตนเอง แทนการซื้อผ้าจากพ่อค้าอังกฤษ ที่ค้ากำไรเกินควร โดย คานธีได้ทอผ้าใช้เองเป็นตัวอย่าง จนกระทั่งชาวอินเดียทอผ้าใช้เองได้ ไม่ง้อผ้า่นำเข้าจากอังกฤษ ที่ผูกขาดและกดราคามาตลอด

คานธี รณรงค์ให้คนอินเดียทอผ้าในสมัยที่ตกเป็นเมืองขึ้น จึงทำให้คนอินเดียกลายเป็นผู้ชำนาญการทอผ้า พร้อมๆกับมีธุรกิจค้าขายผ้าทั้งในประเทศและต่างประเทศ ต่อมาเมื่อมาเลเซียตกเป็นเมืองขึ้นของอังกฤษ จึงได้เกณฑ์คนอินเดียเข้ามาเป็นแรงงานให้กับชาวอังกฤษเป็นจำนวนมาก พ่อค้าผ้าชาวซิกข์จากอินเดียจึงได้มาเปิดตลาดการค้าที่ปีนัง และกัวลาลัมเปอร์ จากนั้นจึงได้ขยายขึ้นมาถึงสยามประเทศ
(ปัจจุบันชาวอินเดียในมาเลเซียมีประมาณ 1.7 ล้านคน หรือร้อยละ 7.1 ของประชากรมาเลเซียทั้งประเทศประมาณ 24 ล้านคน)


ตอนที่ผมยังเป็นเด็ก(บ้านนอก) ยังจำภาพแขกขายผ้าได้ติดตา พวกแขกจะห่อผ้าเป็นพับๆด้วยผ้าสีขาวผืนใหญ่ขนาดผ้าปูโต๊ะ นำปลายมาทบและผูกกันทั้ง 4 มุม จากนั้นนำมาขัดไว้กับไม้แล้วแบกขึ้นบ่า เดินไปบ้านไหนก็จะแกะออกนำมาวางขาย เรียกว่าบริการขายผ้าจนถึงบันใดบ้าน

เรื่องผ้าสำหรับคนอินเดียแล้ว ถือว่าเป็นมรดกตกทอดมาจาก มหาตมะ คานธี มหาบุรุษของคนอินเดีย และมหาบุรุษของโลก


ตึกที่มียอดโดมสีทอง

มาถึงพาหุรัดแล้วอาจสงสัยว่า ตึกที่มีรูปทรงทางศิลปะแบบอินเดียสีขาวๆ มียอดโดมเป็นสีทอง ตั้งอยู่ท่ามกลางตึกอาคารในย่านพาหุรัดนั้นคือตึกอะไร

ตึกที่เห็นนี้ คือวัดซิกข์ (Sikh) หรือวัดแขก มีชื่อทางการว่า วัดคุรุดวาราศีคุรุสิงห์สภา เป็นศุนย์รวมของผู้นับถือศาสนาซิกข์ในย่านพาหุรัด และเป็นวัดซิกข์ที่ใหญ่ที่สุดในประเทศไทย

ศาสนาซิกข์ เป็นศาสนาที่มีผู้นับถือมากเป็นอันดับ 9 ของโลก ทั่วโลกมีผู้นับถือศาสนาซิกข์จำนวน 23 ล้านคน ส่วนใหญ่จะอยู่ในรัฐปัญจาบ ประเทศอินเดีย

ประวัติของศาสนาซิกข์ กำเนิดขึ้นใน คริสต์ศตวรรษที่ 16 เป็นการแยกตัวออกมาจากศาสนาฮินดู ซึ่งเป็นศาสนาเก่าแก่ที่สุดในโลก

แขกฮินดู กับแขกซิกข์ ดูได้จากการแต่งกาย แขกซิกข์จะโพกผ้าที่มีชื่อเรียกว่า ดัสตาร์ ( Dastar) ส่วนแขกฮินดูจะไม่โพกผ้าที่ศรีษะ อยู่กรุงเทพ ไม่รู้จักแขกฮินดู ก็แขกขายโรตีนั่นแหละ ไช่เลย

กฎของศาสนา ห้ามชาวซิกข์ ตัดผม และตัดขนทุกชนิดตลอดชีวิต ผมจึงยาวมาก และต้องใช้ผ้าโพกไว้ เหตุผลเรื่องนี้ก็เพื่อให้ดูน่าเกรงขามสำหรับศัตรู และยังใช้ผมหนาๆ เป็นเกราะป้องกันศรีษะของตนเองในการต่อสู้อีกด้วย



อีกเรื่องหนึ่งที่หลายคนอาจไม่ทราบ ก็คืออาหารการกินของผู้นับถือศาสนาซิกข์ ชาวซิกข์จะไม่ทานเนื้อสัตว์ อาหารที่ทานจะเป็นอาหารมังสะวิรัติ ได้แก่ พืช ผัก ผลไม้ น้ำผึ้ง น้ำนม และผลิตภัณฑ์จากน้ำนมทุกประเภท

เรื่องการแต่งกายของสตรีชาวสิกข์ มีความพิถีพิถันมาก มาแถวพาหรุรัดจะเห็นสตรีชาวสิกข์แต่งกายด้วยชุดส่าหรี ที่มีผ้าสีสันหลากสี แต่ปัจจุบันอาจเห็นเฉพาะพวกผู้ใหญ่ ส่วนสาวๆชาวซิกข์ส่วนใหญ่จะแต่งกายตามปกติ โดยเฉพาะพวกที่ต้องเข้ามาทำงานตามสถานประกอบธุรกิจต่างๆ แต่มีข้อห้ามว่า ต้องแต่งกายสุภาพ (จะนุ่งขาสั้นด้วยหรือเปล่าก็ไม่แน่ใจ)

ลิตเติ้ลอินเดีย ใครอยากเห็นบรรยากาศแบบอินเดียก็ต้องมาที่ย่านพาหุรัด และจะเห็นว่าวัฒนธรรมการแต่งกายของชาวซิกข์ ยังปฏิบัติตนตามกฎของศาสนาอย่างเคร่งครัด ทำให้พาหุรัดมีบรรยากาศ ของความหลากหลายทางวัฒนธรรม ซึ่งประกอบด้วย ไทย จีน และอินเดีย

หากสตรีชาวสิกข์จะพร้อมใจกันแต่ง ชุดส่าหรี่ กันทุกคน โดยถือเอาวันหยุดวันใดวันหนึ่ง พร้อมกับกระจายข่าวนี้ให้สื่อมวลชนทราบ ก็เชื่อว่าหลายคนคงอยากมาเที่ยวพาหุรัดในวันนั้น จะได้เห็นสีสันและบรรยากาศแบบอินเดีย โดยเฉพาะหลายคนอาจอยากเห็นสาวๆชาวสิกข์ที่แต่งกายสวยงาม และแน่นอนว่าคงตกเป็นนางแบบจำเป็นชนิดตากล้องไม่ยอมห่าง (ผมด้วย)

หากทำได้แบบนี้จริง พาหุรัดก็จะเป็นแหล่งท่องเที่ยวทางวัฒนธรรมที่น่าดูอีกแห่งหนึ่งของกรุงเทพมหานคร โดยเฉพาะชุดส่าหรี่ที่มีสัสันสวยงาม ต้องบอกว่าสาวใดได้สวมใส่แล้วจะสวยกันทุกคน



ห้างใหญ่ห้างดังในย่านพาหุรัด

ในย่านพาหุรัดมีห้างดิโอลด์สยาม พลาซ่า เป็นห้างที่สร้างได้เข้ากับบรรยากาศกับสถานที่สำคัญทางประวัติศาสตร์ยุคเมืองสยามรุ่งเรือง และเป็นย่านวังเก่า หรือวังบูรพา ถนนพาหุรัดเป็นถนนในท้องที่แขวงวังบูรพาภิรมย์ เขตพระนคร กรุงเทพมหานคร เริ่มตั้งแต่ถนนบ้านหม้อ (สี่แยกบ้านหม้อ) ไปทางทิศตะวันออก ตัดกับถนนตรีเพชร (สี่แยกพาหุรัด) จนถึงถนนจักรเพชร

ถนนพาหุรัดเป็นถนนที่พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯให้สร้างขึ้น โดยทรงใช้ทรัพย์ส่วนพระองค์ของสมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้าพาหุรัดมณีมัย กรมพระเทพนารีรัตน์ พระราชธิดาซึ่งประสูติจากสมเด็จพระศรีพัชรินทรา บรมราชินีนาถ และสิ้นพระชนม์ขณะพระชันษา 10 ปี จึงโปรดเกล้าฯ ให้สร้างถนนขึ้นเพื่ออุทิศส่วนกุศลพระราชทานและพระราชทานนามถนนว่า ถนนพาหุรัด

เดินมาเรื่อยจนถึงสี่แยกพาหุรัด แถวนี้เห็นตึกเก่าหลายแห่ง บางตึกก็ดูทรุดโทรม เพราะขาดการบูรณะ และสี่แยกพาหุรัดแห่งนี้เป็นสี่แยกประวัติศาสตร์ ที่ผู้คนใช้เป็นเส้นทางสัญจรมาตั้งแต่รัชกาลที่ 5 สมัยที่ยังใช้รถลาก หรือรถเจ๊ก และย่านนี้ยังเป็นเส้นทางของรถรางสายประวัติศาสตร์ ที่ยกเลิกไปนานแล้วเช่นกัน

ใครอยากนั่งรถรางให้ได้บรรยากาศ ก็ต้องเดินทางไปฮ่องกง ที่นั่นรถรางทั้งเก๋า ทั้งเก่า และคลาสสิคมาก เป็นรถรางแบบ 2 ชั้น และวิ่งไปตามรางที่อยู่กลางถนนพอดี เก็บค่าโดยสารประมาณ 10 บาทตลอดสาย






ฮ่องกงใช้รถรางตั้งแต่สมัยอังกฤษเช่าเกาะฮ่องกงมาจากจีน (เป็นเวลาถึง 99 ปี ) ประวัติศาสตร์รถรางในฮ่องกงมีมานานและเก่าแก่กว่าไทยมาก แต่ฮ่องกงก็ยังอนุรักษ์ให้เป็นสิ่งที่อยู่คู่กันมาจนถึงทุกวันนี้

คนฮ่องกงนิยมใช้รถรางไม่ต่างกับการนั่งรถเมล์ติดแอร์ สาเหตุเพราะราคาถูก และที่สำคัญจะวิ่งผ่านกลางเมืองในย่านการค้าเก่าแก่ เทียบบ้านเราก็ไม่ต่างกับวิ่งผ่าน สำเพ็ง พาหุรัด หัวลำโพง เยาวราช เกาะรัตนโกสินทร์

บ้านเราหากพูดถึงรถราง ก็หมายถึงเป็นการย้อนยุคสู่อดีต แต่ในฮ่องกงแล้วกลับตรงกันข้าม คนฮ่องกงยังนิยมใช้บริการคล้ายกับนั่งรถเมล์ฟรี และเต็มทุกเที่ยว

นึกขึ้นมาได้ว่า ฮ่องกง ให้ความหมายกับรถรางว่า Icons of Hongkong หรือสัญลักษณ์ของฮ่องกง และคำนี้จะติดอยู่บนรถรางทุกคัน


กลับจากฮ่องกงมาต่อที่พาหุรัด

ห้างดิโอลด์สยามในย่านพาหุรัด ไม่ได้มานานทีเดียว

หลายปีก่อนเคยมาจอดรถที่ห้าง จากนั้นก็ไปธุระที่อื่น และทุกครั้งก็มักจะทานขนมจากร้านอร่อยที่ลานชั้นล่างสุด ขนมไทยในหม้อทองเหลือง เคยทานอยู่ 2-3 ครั้ง ซื้อใส่ถ้วยแล้วก็ยืนทานตรงนั้นเลยเพราะไม่มีที่นั่ง มีแต่ม้านั่งยาวๆของห้าง แต่มักไม่ค่อยได้นั่ง เพราะขาประจำร้านนี้เวียนกันมาตลอดทั้งวัน

แต่วันนี้ไม่แน่ใจว่าเปลี่ยนมือคนทำไปแล้วหรือไม่ รสชาติที่คุ้นลิ้นติดปากและติดใจ จนคิดว่าฝีมือสุดยอดชั้นบรมครุมันหายไปไหน

วันนี้กลายเป็นขนมไทยแถวหน้าตลาดใกล้บ้านไปซะนี่

ถึงตอนนี้ไม่อยากสรุปว่า ผิดเพี้ยนไปจากเดิม คงต้องกลับมาทานใหม่หากมีโอกาส เพราะลูกค้าที่ยืนทานก็ยังเห็นเป็นปกติ

ที่แปลกตาในวันนี้ รู้สึกว่าบริเวณลานชั้นล่างของห้างฯ มีร้านขนมมากกว่าเดิม และขายกันเต็มพื้นที่ แถมยังมีร้านอาหารของภูมิภาคมาเปิดขายอยู่ใกล้ๆกัน ทำให้ดูกว้างขวางขึ้น ขนมไทยแต่ละอย่างที่เห็นๆก็น่าซื้อทั้งนั้น แต่วันนี้อิ่มท้องแล้วครับ ขอตัวไปนั่งทานกาแฟก่อนก็แล้วกัน

สำเพ็ง – พาหุรัด ยังมีบรรยากาศของอดีตเมื่อราว 20 - 30 ปี ที่ยังไม่ค่อยจะเปลี่ยนแปลงมากนัก ใครเคยเดินตามตรอกซอกซอยตรงไหนก็ยังเหมือนเดิม ส่วนใครยังงง ยังหลง ก็ยังเป็นแบบเช่นเดิม คือหลงเหมือนเดิม มาย่านนี้แล้วหลง ถือว่าปกติ ใครไม่หลง หรือหลับตาเดินได้ แสดงว่าแปลกคนแล้วละครับ เว้นแต่จะเป็นผู้อาศัยอยู่ในย่านนี้

ทั้งสำเพ็งและพาหุรัด พูดได้เต็มปากว่าเป็นถนนสายวัฒนธรรม สะท้อนถึงวิถีชีวิตชุมชนคนค้าขายที่เก่าแก่ที่สุดของประเทศ

ย่านสำเพ็งตลาดค้าส่งประเภทของจุกจิก และพาหุรัดตลาดค้าผ้าที่เก่าแก่ของแขกซิกข์ ที่เข้ามาพึ่งพระบรมโพธิสมภารตั้งแต่สมัยรัชกาลที่ 5 จนมีฐานะและความเป็นอยู่ที่ร่ำรวยมั่นคง

ท้ายที่สุดก็ขอทวนความรู้สึกดีๆกับร้านแขกซิกข์ ไตเย็บใหม่ ร้านเก่าแก่ ในตึกเก่าที่อายุกว่า 80 ปี

และยังจดจำกับคำเชื้อเชิญ ที่เปี่ยมไปด้วยอัถยาศัยไมตรี เชิญให้เข้าไปดูของภายในร้าน ขณะที่เจ้าของร้านวัยประมาณ 70 ปีกำลังจะรูดประตูบานเหล็กลง เพื่อปิดร้าน